Als psycholoog train ik sinds 1990 leidinggevenden in de bouw om met stressfactoren om te gaan. In totaal heb ik zo'n 500 leidinggevenden - hoofdzakelijk in de regio Zuid-Holland - getraind. De cursisten bestonden hoofdzakelijk uit uitvoerders. Maar in de loop der tijd meldden zich ook projecten bedrijfsleiders, werkvoorbereiders en directieleden aan omdat ook zij tegen dezelfde stressoren aanliepen. Een deel van de cursisten leed aan (ernstige) stressverschijnselen en is wel eens of meerdere malen wegens overspannenheid ziek thuisgebleven. Voorafgaande aan de vier dagdelen durende cursus vulden de cursisten een vragenlijst in. Na afloop deden zij dat opnieuw waardoor het mogelijk werd om het effect van de cursus te meten. Op basis van die 500 vragenlijsten valt in zijn algemeenheid iets te zeggen over de werkstress en de aanpak daarvan onder uitvoerders. In de vragenlijst werd vooral gevraagd naar het persoonlijke welbevinden van de werknemers op het gebied van hun dagelijkse gedrag (zoals roken, drinken, eten, slapen, vermoeidheid), de eigen stressreacties, de fysieke conditie, de eigen sociale situatie, de eigen emotionele toestand, de grootte van het verantwoordelijkheidsgevoel en de groei van de eigen des kundigheid. De gemiddelde leeftijd van de deelnemers bedroeg 48 jaar.