Veiligheidsrisico’s moeten in eerste instantie bestreden worden aan de bron. En iedere arboprofessional weet het: de volgorde van de 4 hierboven genoemde elementen is niet willekeurig.
Behoorlijk ingepakt is het lastig bewegen
Denk je erover te gaan werken in de offshore branche? In bijvoorbeeld windmolenparken of op boorplatforms? Dan moet je je op één ding voorbereiden: als je jeuk krijgt, kun je niet zomaar krabben.
“Onze werknemers dragen allereerst de standaard hoge veiligheidsschoenen”, zegt Paul Schenk, commissioning manager bij HSM Offshore Energy BV. “Vervolgens krijg je ook een oranje of felgele overal aan, met reflectorstrepen. En natuurlijk een helm, veiligheidsbril en handschoenen.”
“Bij veel werkzaamheden moet je ook een live jacket aan, een hesje dat zich opblaast als je in het water terechtkomt. Is de watertemperatuur lager dan 12°C, dan krijg je daaroverheen ook nog eens een immersion suit. Ja, dan ben je inderdaad behoorlijk ingepakt. En nee, dan is het niet eenvoudig om je nog vrijelijk te bewegen. Krijg je jeuk? Jeuk is een emotie: gewoon niet aan denken.”
Bronaanpak of collectieve maatregelen?
Dit verhaal illustreert het leven in de offshorebranche en de bijbehorende dilemma’s. Want een echte arboprofessional zal nu de wenkbrauwen optrekken: moet je deze risico’s inderdaad bestrijden met PBM? Moet je die niet bij de bron aanpakken, of in ieder geval door middel van collectieve maatregelen, volgens de arbeidshygiënische strategie? Soms wel, zegt Schenk, maar vaak ook niet.
Risico’s bij de bron aanpakken? Soms wel, maar vaak ook niet ”
“Op dit moment werk ik veel met nieuwbouwprojecten en dan zie je dat veiligheid al wordt meegenomen in de productiefase. Neem een nieuw transformatiehuisje voor op zee. Dan weet je van tevoren: de apparatuur in dat huisje produceert veel lawaai – en daar is niet zo heel veel aan te doen.”
“Maar”, vervolgt Schenk, “de ontwerpers zorgen er wel voor dat het lawaai beperkt blijft tot één ruimte. Die ene ruimte waar slechts weinig mensen moeten komen. In de kamers daarnaast blijft het geluidsniveau onder de 80 dB. Geen bronaanpak dus, maar wel een collectieve maatregel.”
Collectieve maatregelen kunnen niet altijd
Die collectieve maatregelen zijn echter niet altijd mogelijk, gewoon omdat er niet altijd sprake is van nieuwbouw. “Veel van onze werknemers slapen bijvoorbeeld op een schip”, zegt Schenk. “En als dat schip wat ouder is, maakt het veel lawaai. Natuurlijk, je zou het kunnen moderniseren, maar dat is duur, erg duur. Dus krijgen de mannen het advies gewoon PBM te gebruiken.”
“Je moet rekenen: zulke schepen waren oorspronkelijk bedoeld voor de bevoorrading van de boorplatforms. Dus gingen de ontwerpers ervan uit dat er weinig mensen op zouden zitten. Maar nu vervoert zo’n schip ook professionals die zich bezighouden met geotechnisch onderzoek, onderzoek van de zeebodem. En dus heb je het over 25 tot 30 mensen méér.”
Soms gaan PBM gepaard met extra risico’s
Niet altijd wordt de arbeidshygiënische strategie dus strikt gevolgd. Sterker nog, in sommige gevallen neemt de werkgever te snel zijn toevlucht tot PBM. Soms gaat dat gepaard met extra risico’s. Luister bijvoorbeeld naar veiligheidskundige Patrick Jansen.
“Het eerste voorbeeld dat me te binnen schiet, is de valgordel. Bij werken op hoogte zie je die heel vaak langskomen, ook in een situatie waarin de werkgever een steiger had moeten inzetten. En let wel: eigenlijk zit zo’n valgordel vaak nog een niveautje onder een PBM. Door oordopjes te dragen, verlaag je het risico op gehoorschade. Maar als je zo’n valgordel daadwerkelijk moet gebruiken, heeft het ongeval al plaatsgevonden: je bent al gevallen.”
“Natuurlijk, die gordel voorkomt dat jij van 6 hoog te pletter valt, maar hij leidt ook weer tot extra risico’s. Hang je 20 minuten in zo’n gordel te bungelen? Dan worden je liezen afgekneld. Op het moment dat je de gordel verwijdert, ontstaat opeens een toevoer van bloed. Dit heet harness suspension trauma en daaraan kan je zelfs overlijden.”
Arbeidshygiënische strategie volgen soms riskant
Maar denk nu niet dat Jansen die arbeidshygiënische strategie altijd wil volgen. Volgens hem zijn er ook situaties waarin dat juist riskant is. “Tijdens het autorijden heb je waarschijnlijk altijd een gordel om. Maar wat als iemand tegen je zegt dat je die af moet doen als je langs het water rijdt? Dan voel je je waarschijnlijk niet op je gemak, want je bent aan die autogordel gewend.”
“Datzelfde zie je gebeuren bij valgordels. Zelfs als de werkgever de maatregelen bij de bron heeft aangepakt, zelfs als hij een steiger heeft neergezet, voelen medewerkers zich zonder die gordel toch onzeker en zelfs onveilig. Dat hoge stressniveau vergroot ook het risico op ongevallen.”
Collectieve maatregelen kennen ook bezwaren
Daarnaast kent het strikt volgen van de arbeidshygiënische strategie volgens hem nog andere bezwaren. “Om de risico’s van werken op hoogte te verlagen, kun je kiezen voor collectieve maatregelen. Dan kom je al snel uit bij een steiger. Maar daar zit een prijskaartje aan, soms zelfs van zo’n twee ton. Kies je in plaats daarvan voor een hoogwerker, dan ben je ongeveer duizend euro kwijt. Dat is een belangrijk verschil, een verschil dat de rechter in een eventuele procedure ook zal meewegen.
Daar komt nog eens bij dat een steiger ook risico’s met zich meebrengt: die moet immers worden opgebouwd en onderhouden. Heb je het nieuws de laatste tijd gevolgd, dan weet je wat er allemaal mee mis kan gaan. Van een ondeugdelijke leuning tot een geval waarbij de hele steiger omviel, omdat het iets harder waaide dan voorzien. Veel werknemers hebben dus slechte ervaringen met een steiger. Dat moet je bij je beslissing zeker laten meewegen.”
Arbeidshygiënische strategie? Flexibiliteit en creativiteit
De arbeidshygiënische strategie vraagt dus om flexibiliteit en creativiteit. Die creativiteit ziet Schenk ook in de praktijk. “In de offshore draag je natuurlijk gewoon een helm. Maar we pakken risico’s ook dichter bij de bron aan.”
“Stel, ik werk op hoogte en laat een hamer vallen, net op het moment dat jij onder me doorloopt. Dan vallen er geen gewonden, want al mijn gereedschappen zijn met speciale touwtjes verbonden aan mijn overal. Die blijven daar dus gewoon aan hangen.”
Nog een voorbeeld. “Je draagt uiteraard ook speciale veiligheidshandschoenen. Maar in het verleden boden die niet altijd voldoende bescherming. Want iemand kon ze openhalen aan de scherpe rand van een identificatieplaatje van een schakelaar. Dus hebben we die plaatjes een restyling gegeven waardoor de scherpe randjes zijn verdwenen. Zo volgen we toch de arbeidshygiënische strategie. Jazeker, we werken met PBM. Maar we passen de risico’s ook zoveel mogelijk aan de bron aan.”
