Resilience kun je stimuleren

En die stond centraal tijdens de Vakkennisdag ‘Resilience in de huidige corona-samenleving’ van de NVVK. Wat is het verschil tussen waardering en erkenning? Het was een vraag die Tine Daeseleire, oprichter van The Human Link, tijdens de Vakkennisdag voorlegde aan haar publiek.

Verschil tussen waardering en erkenning

Alle antwoorden kwamen op hetzelfde neer: waardering is erkenning, maar dan met een oordeel. En volgens Daeseleire zit daar de angel. “Natuurlijk is het mooi als mensen applaudisseren voor het zorgpersoneel. Maar met dat applaus spreek je ook een verwachting uit: goed gedaan hoor, maar je gaat hier wel mee door, toch? Die verwachting, dat oordeel, dat zie je bij erkenning niet. Dan zeg je gewoon tegen iemand: het is vast moeilijk voor je als je niet alle patiënten kunt helpen, als er van bovenaf wordt beslist dat jongeren voorrang krijgen boven oudere. Dat is zwaar, en dat beseffen we.”

Resilience vergroten met erkenning

Als je de resilience van medewerkers wilt vergroten, is die erkenning volgens Daeseleire heel belangrijk. “Uit onderzoek van The Lancet bleek dat veel medewerkers tijdens de eerste lockdown emotioneel in de problemen kwamen. En die problemen werden tijdens de tweede golf alleen maar ernstiger. In maart en april vorig jaar zag je dat mensen vooral bezig waren met de korte termijn. Hoe vind ik een geschikte thuiswerkplek en hoe kan ik het beste met mijn collega's in contact blijven? Dat leidde vooral tot kortdurende stress. Maar tijdens de tweede golf werd die stress chronisch. En juist daarom is die erkenning zo belangrijk.”

Verschillen per medewerker

Want als een werkgever die stress wil wegnemen, moet je allereerst beseffen dat de stressoren enorm verschillen per medewerker. “Aan de ene kant zie je mensen die het heel moeilijk vinden om de hele dag alleen te zitten”, zegt Daeseleire. “Die missen het informele contact met de collega's. Maar anderen komen thuis juist niet tot rust. Hun huisgenoten vragen voortdurend om aandacht en ze hebben zelf geen eigen plek om te werken. Aan de ene kant staan de jongeren die klagen over het gebrek aan uitgangsleven, en zich tegelijkertijd schuldig voelen omdat hun ouders en grootouders zijn opgenomen op de intensive care. Aan de andere kant staan de mensen die een ziekte onder de leden hebben, en zich met loden schoenen naar het werk slepen. Al die mensen hebben één ding gemeen: ze willen dat hun zorgen worden erkend.”

Werkgever moet resilience stimuleren

Als een werkgever de resilience van de medewerkers wil opvoeren, zal hij die erkenning dus moeten stimuleren. En volgens Daeseleire kan dat op diverse manieren. “Ik vind het altijd een goed idee om medewerkers met elkaar te verbinden. Zorg dat ze allemaal een buddy hebben waar ze hun verhaal aan kwijt kunnen. Verder is het belangrijk dat mensen niet vereenzamen. Ook dit jaar hoor je nog uitspraken als: ‘Dat online vergaderen, is niets voor mij’. Maar daarmee versterk je ook je eigen eenzaamheid. Probeer mensen dus te stimuleren om die stap wel te zetten, om die camera wel in te schakelen. Vaak zie je dat ze hier dan snel aan wennen. En dat ze zo’n overleg dan ook inplannen voor minder formele gelegenheden. En dat is precies wat je als werkgever wilt bereiken: dat praatje aan het koffiezetapparaat, en dan digitaal.”

Kwadrant van Eisenhower: urgent en belangrijk

Maar de werkgever kan nog meer doen. En daarvoor verwijst Daeseleire naar het kwadrant van de Amerikaanse generaal en president Dwight Eisenhower. “Die verdeelde zijn activiteiten langs twee assen: urgent en belangrijk. En wat zie je bij gestreste mensen? Die stoppen tijdens hun werkdag alles in het kwadrant ‘belangrijk en urgent’. Iedere taak heeft dus dezelfde prioriteit, iedere taak moet onmiddellijk worden uitgevoerd. Maar helaas… de meeste klusjes die langskomen, zijn misschien wel urgent, maar niet echt belangrijk. En dus blijven die echt belangrijke zaken iedere dag weer liggen. En dat maakt de stress alleen maar groter.”

Niet urgent, wel belangrijk

Daarom pleit Daeseleire voor een verschuiving: van het eerste kwadrant naar het tweede. Van ‘belangrijk en urgent’ naar ‘niet urgent maar wel belangrijk’. “Daar zie je de zaken van waarde – die vaak worden verwaarloosd. Niemand zegt tegen jou: bel eens op om een succesverhaal te delen. Niemand zegt: laten we eens een teamvergadering beleggen om elkaar moppen te vertellen en daar samen heel hard om te lachen. En niemand zegt tegen je: ruim thuis nou eindelijk eens dat papier op je bureau op. Jammer, want al die informele sociale momenten geven ontspanning en een leeg bureau zorgt ook voor orde in je hoofd. Daarom is het belangrijk dat het management dit soort zaken stimuleert. Houd contact met elkaar, ook als het niet direct te maken heeft met het werk. En oh ja, benoem ook de dingen die nu al goed gaan, de Covid-maatregelen die al helemaal in het systeem zijn opgenomen. Bijvoorbeeld: laatst was het 30°, maar jullie hebben toch maar allemaal je mondkapje opgehouden.”

Soms is het werk niet goed uit te voeren

Sommige medewerkers ervaren ook stress van een andere soort. Zij missen de verbondenheid met de collega’s, maar vooral ook de verbondenheid met het werk. Want dat kunnen ze naar hun gevoel niet goed uitvoeren. Denk aan de eerder genoemde zorgmedewerker die niet alle patiënten de benodigde zorg kan bieden. Maar denk ook aan de veiligheidskundige of de BHV-er. Luister bijvoorbeeld naar Bram van Oosterhout, Health, Safety, Security Coördinator bij vidaXL en lid van de vrijwillige brandweer. “Wat als je mensen uit een brandend pand moet halen, en wat als je ze moet reanimeren? Dan is die 1,5 m afstand natuurlijk niet reëel. Iets soortgelijks zie je met veiligheidsoefeningen: daarvoor moet je soms met 150 man bij elkaar zitten en dat is in deze tijd natuurlijk niet wenselijk.”

Lees ook

> Veerkrachtig leiderschap in coronatijd – 5 tips
> Zo wordt u een top teamleider – 10 tips
> Dit doet resilience voor beter veiligheidsbeleid

Maak keuzes

Pieter van Wijk, Bevelvoerder bij de Veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond, ervaart hetzelfde probleem, en dus moeten we volgens hem keuzes maken. “Is het werkelijk nodig om zo’n oefening uit te voeren met 150 man? Kan dat niet wat minder? En moet iedereen echt absoluut op het zelfde moment aanwezig zijn? Misschien kun je een deel van de kennisoverdracht ook laten verlopen met blended learning of een tabletop conferentie. Nog een tip, vergeet bij die oefeningen niet de vaardigheden die zelden worden herhaald. Juist die zijn mensen ook snel weer vergeten, dus het is belangrijk dat die in deze tijden niet ondersneeuwen.”

Werknemer: vraag het ook aan de leidinggevende

Een interessante twist kwam van Annika van der Blom, eigenaar van BlomDance. Tot nu toe zoemden de sprekers in op de vraag hoe een werkgever Resilience kan bieden aan de werknemer. Van der Blom was daar de afgelopen tijd ook hard mee bezig. Als danslerares voelt ze de gevolgen van de crisis natuurlijk aan den lijve, en hetzelfde geldt voor haar 10 medewerkers. “Natuurlijk hoef ik hen niet te vertellen dat ze in beweging moeten blijven: dat doen ze al van nature. Maar toch moet ik hen ondersteunen. Lesgeven voor een groep met kinderen is totaal iets anders dan lesgeven in je eentje, voor een scherm. Nogmaals, ik heb hen daarin ondersteund, maar… zelf ben ik natuurlijk ook een mens. En dus is het wel prettig als af en toe iemand vraagt hoe het eigenlijk gaat met mij.”

Hoe staat het met je batterij?

En daarmee haakte ze aan bij iets dat Daeseleire al meldde tijdens haar presentatie. “We hebben allemaal een beperkte voorraad energie. Een batterij die op kan laden, maar ook weer leeg kan raken. Ga bij jezelf regelmatig na hoe het met die batterij is gesteld. Maar doe dat ook bij anderen. En heel belangrijk: laat anderen dat af en toe doen bij jou. De beste manier is het waarschijnlijk als je dit rechtstreeks aan je collega's vraagt: hoe denk jij dat het met mijn batterij is gesteld? Zit ik op 80%, of gaat het slechts om een procent of 10? Let wel, anderen hebben daar soms een scherpere blik op dan jij zelf. En als zij zich realiseren dat je zonder energie zit, is dat ook een vorm van erkenning. Daardoor kun jij die batterij weer opladen, en gebruik maken van je natuurlijke resilience.”

Thuiswerken is goed voor de productiviteit en innovativiteit.
Hoe? Bekijk het webinar In vijf stappen naar ‘next level’ thuiswerken.