Zo'n 14 miljoen Europese burgers wonen of werken tegenwoordig in een andere lidstaat dan waar ze geboren zijn. Dat zijn er tweemaal zoveel als 15 jaar geleden. De Europese Unie heeft al veel wetgeving ontwikkeld over diverse aspecten van arbeidsmobiliteit. Denk aan zaken als vrij verkeer en vrije indiensttreding van werknemers en om onderlinge afstemming van sociale zekerheid.
Maar veilig, gezond en eerlijk kunnen werken, betekent ook gericht handhaven. Op Europees niveau vraagt dat om een gestructureerde samenwerking tussen nationale autoriteiten. Vandaar de geboorte van een Europese Arbeidsinspectie in 2019.
> LEES OOK: Het wat & hoe van veilig en gezond werken
Hoofddoel: misbruik voorkomen bij grensoverschrijdend werk
De Europese Arbeidsinspectie heeft als hoofddoel om misbruik bij grensoverschrijdend werk te voorkomen. Deze nieuwe Europese Arbeidsautoriteit komt voort uit een politiek akkoord. De ELA moet er onder andere voor zorgen dat nationale inspecties voldoende samenwerken bij grensoverschrijdende arbeid. Door meer data te delen, bijvoorbeeld. En door gebruik te maken van gedragswetenschappelijke inzichten. Dit moet zorgen voor een bundeling van kennis en inzichten van nationale inspecties en uitvoeringsinstellingen.
Deelname aan activiteiten ELA niet verplicht
De EU-lidstaten blijven overigens zelf verantwoordelijk voor de handhaving bij bedrijven die de regels overtreden. Ze zijn ook niet verplicht om deel te nemen aan de activiteiten van de ELA. De nationale arbeidsinspecties moeten echter wel op Europees niveau gaan functioneren. Verbindingsofficieren van deze inspecties gaan daartoe straks in één gebouw samenwerken. De ELA moet de naleving van arbeidswetten controleren, zodat kwaadwillende bedrijven eerder in beeld komen. Onder andere vakbonden mogen misstanden melden.
Wat zijn de taken van de Europese Arbeidsinspectie?
De Europese Arbeidsinspectie verbindt de nationale arbeidsinspecties met elkaar. Zij doet dit door de naleving van Europese arbeidswetten te controleren op nationaal en Europees niveau. Daartoe gaat de ELA lidstaten ondersteunen bij het informeren van burgers en werknemers over de rechten en plichten bij grensoverschrijdende arbeid.
Verder stimuleert de arbeidsautoriteit samenwerking tussen de lidstaten bij het afdwingen van de Europese arbeidswet- en regelgeving. Dit moet leiden tot gezamenlijk gecoördineerde inspecties. Verder ondersteunt het agentschap de samenwerking tussen lidstaten in de strijd tegen zwartwerk. Tot slot bemiddelt de ELA bij grensoverschrijdende geschillen tussen nationale autoriteiten.
Gelijke rechten en voorwaarden voor alle EU-werknemers
Werknemers uit andere EU-landen hebben dezelfde rechten als Nederlandse werkenden. De werkgever is daarom verplicht om werkzoekenden uit andere EU-lidstaten net zo te behandelen als sollicitanten uit eigen land. En hij moet werknemers uit de rest van de EU gelijke arbeidsvoorwaarden bieden als Nederlandse werknemers. In mei 2018 heeft het Europees Parlement bovendien ingestemd met nieuwe regels voor tijdelijke werknemers uit een ander EU-land. Deze detacheringswet bepaalt dat buitenlandse werknemers bij gelijk werk recht hebben op hetzelfde loon als collega’s op dezelfde werkplek.
Europese Arbeidsinspectie moet in 2024 op volle kracht draaien
Het kantoor van de ELA komt te staan in de Slowaakse hoofdstad Bratislava. Het is de bedoeling dat de Europese Arbeidsinspectie in 2024 op volle kracht draait. Zij heeft daarbij de beschikking over een jaarbudget van 50 miljoen euro. Bij de autoriteit gaat een staf van ongeveer 140 mensen werken. Het management bestaat uit vertegenwoordigers van de lidstaten en de Europese Commissie. Verder komt er een groep experts die bestaat uit sociale partners van de Europese Unie, waaronder de Europese Federatie van Ondernemingen en het Europees Verbond van Vakverenigingen. Deze groep kan extra informatie verstrekken en adviezen uitbrengen.
