En toen was ie daar, voor het eerst na de tweede wereldoorlog: de avondklok. Weer een indicatie dat de Covid-19 crisis nog lang niet voorbij is.En er zijn allerlei nieuwe varianten opgekomen die weer infectueuze zijn maar niet dodelijker. Of toch wel, of toch niet? We hebben een Afrikaanse variant, een Zuid-Amerikaanse variant, een Britse variant en in China is er ook weer wat aan de hand. Bij de Britse variant kan ik me overigens niet helemaal onttrekken aan het idee dat wij de Britten diestigmatiserende naam toebedelen. Dit naar aanleiding van de moeilijke scheiding met de EU en de discussie over vaccinaties.
> TIP: Nieuwe Perspectieven op Veiligheid, een nieuwe kijk op veiligheid
Omdat ik zelf vijf jaar in Engeland heb gewoond, volg ik het Engelse nieuws nog dagelijks. Ik begrijp heel goed waarom Britten zelf het virus liever 'new covid virus' noemen. Wellicht is het beter om van een Europese variant te spreken. Want dan lijkt het of een patroon ontstaat. Immersin verschillende werelddelen ontwikkelen zich nieuwe coronavarianten die de risico-situatie veranderen.
Onderdeel van deskundigenteam
Voor virologen geeft dat ongetwijfeld veel stof tot nadenken. Maar ookveiligheids- en arbodeskundigenzullen hier voorlopig nog wel even mee bezig zijn. In dit artikel een interview met Tamara Onos. Een energieke vrouw, mede-eigenaar van het adviesbureau: Auxilium HSE. Ze is onderdeel van het deskundigenteam, de spil in de ontwikkeling van het protocol 'Samen veilig doorwerken' en de Helpdesk Corona Bouw & Techniek.
Arbeidshygiënist: een mooi beroep
"Ik ben eigenlijk arbeidshygiënist," zegt ze gelijk:"en dat is een mooi beroep."Ze licht toe: "als arbeidshygiënist onderzoek ik arbeidsomstandigheden waardoor mensen op termijn ziek kunnen worden. Daar vallen bijvoorbeeld lawaai, trillingen en biologische agentia onder. Maar ik houd mij normaal gesproken voornamelijk bezig met blootstelling aan gevaarlijke stoffen."Ze is opgeleid aan deUniversiteit Wageningen waar ze de studie milieuhygiëne en specialisatie milieu, arbeid en gezondheid afrondde in 1995.
> LEES OOK: De arbeidshygiënist, de Baantjer van de arbowereld
Gevaar en blootstelling in plaats van kans maal effect
Ze heeft veel aanvullende opleidingen en cursussen gevolgd en in 2018 rondde ze de kopstudie bij PHOV af. Daardoor is ze nu ook hogere veiligheidskundige en combineert ze die kennis in de praktijk. "De werkwijze is anders," licht ze toe: "bij veiligheidskunde gaat het vaak om risico in termen van kans maal effect maar bij arbeidshygiëne gaat het meer om risico in termen van gevaar en blootstelling."
> LEES OOK: Kerndeskundigen, werk samen bij de aanpak van gevaarlijke stoffen
Protocol ontwikkeld
Maar het standaardwerk lag ineens stil en toen kon ze vrijwel al haar aandacht geven aan de helpdesk. Tamara had als deskundige een inhoudelijke inbreng."Het ging eigenlijk heel snel in de eerste lockdown," zegt ze: "de sectoren bouw en techniekwerken door in coronatijd." De hamvraag werd toe in eerste instantie: "Maar HOE dan?"Welnu, het begon met het ontwikkelen van het protocol 'Samen veilig doorwerken',hierin staat hoe je veilig kunt doorwerken. "En dat was best even lastig,"zegt ze: "je komt in de bouw en techniekvaak bij de mensen thuis wat gelijk discussie oplevert."
> LEES OOK: Arbofunctionaris in coronatijd (8): ‘Laat zien hoe het hoort, dan neem je mensen serieus’
"Samenwerken en afstemmen zijn kernwaarden"
De insteek van het protocol was om op branche-niveau te starten. "Hiermee konden we voorkomen dat alles op lokale HVK of preventiemedewerkers werd afgewenteld," licht ze toe. "En de aanpakop branche-niveau bleek de juiste. "Bij de bouw en techniek wordtaltijd alheel veel samengewerkt. Soms werken er wel 20 bedrijven tegelijkertijd op een werkplaats. Daarnaast zijn er veel kleine bedrijven die vaak niet groter zijndan 20 werknemers.
Het was dus niet logisch om alles op bedrijfsniveau te regelen. "Samenwerken en afstemmen zijn daarmee kernwaarden van deze sectoren en die hebben we gebruikt in het protocol," zegt ze met enige trots."De bouw en techniek hebben hun beste beentje voorgezet en dat heeft tot mooie resultaten geleid."
"Je wilt niet weten hoeveel mensen erbij betrokken waren""
De ontwikkeling van het protocol en de helpdesk ging razendsnel. Volandis en ArboTechniek, waren aangewezen om dat allemaal in te richten, af te stemmen en zo vlekkeloos mogelijk te laten verlopen. Heel veel verschillendebrancheorganisaties en belanghebbendenwerkten energiek samen. Natuurlijk ook met de nodige lijntjes naar de overheid. Het was een titanenstrijd enTamara was er sterk mee verbonden. "Je wilt niet weten hoeveel mensen erbij betrokken waren!" zegt ze. "Maar het is nog nooit zo snel gegaan," zegt ze blij: "dat was zo gaaf."Bij zo'n website komt ook heel wat kijken. Je vindt er de protocollen, veel gestelde vragen, noodmaatregelen en allerlei posters en ander informatie om mensen op de hoogte te houden.
> TIP: DOWNLOAD de whitepaper Hoe maak je de werkplek coronaproof?
Direct in contact met de mensen
"Er is ook een telefoondienst," zegt ze: "en ik draaide ook mee in die telefoondienst." Daardoor kwam ze direct in contact kwam met de mensen die vragen hadden. "Het gaat niet alleen om werknemers in de bouw en techniek. Maar ook om werkgevers, buren en in enkele gevallen ook de partners van werknemers." Zo kregen ze een grondig inzicht in de problemen en daarmee konden ze oplossingen bieden en begrip creëren.
> LEES OOK: Coronaproof werkplek? Zo maakt u een coronaprotocol
"Moet ik in quarantaine?"
Die vragen kunnen van alles zijn: Ik ga voor mijn werk elke dag naar België, moet ik in quarantaine? Ik moet thuis werken maar mijn buurman heeft klussers over de vloer, mag dat? Mijn partner werkt in een kleine flat bij mensen thuis, is dat veilig? "We proberen natuurlijk altijd een goed antwoord te geven maar in het begin moesten we veel extra afstemmen," geeft ze aan: "wij hadden afspraken gemaakt over het aantal personen in een bedrijfsbus, maar men kreeg toch een boete."Gelukkig komt dit niet meer voor.
De geleerde lessen
Op de vraag wat er is veranderd heeft zewel een hele reeks aan geleerde lessen. "Er is kracht in online," vindt ze."Het is wel wat onpersoonlijk maar ook ongelofelijk efficiënt.Net als veel anderen hoopt ze dat er na de lockdown weer plaats komt voor menselijk contact, maaronline meetings houdt ze erin. Maar er is nog een ander aspect. En dat is om de doelgroep van veiligheidsmaatregelen veel sneller te betrekken bij de ontwikkeling van veiligheidsoplossingen. Vaak komt er een directie-opdracht en wordt er een veiligheidsrapport geschreven voor de werkgever. Maar hetis beter om het rapport gelijk aan te passen aan de werknemers die het werk moeten gaan uitvoeren.
> LEES OOK: Arbo-adviseurs in coronatijd (9): ‘Kuchschermen helpen niet tegen verbaal en fysiek geweld’
Communicatie meteen meenemen
Een belangrijk onderdeel is dat communicatie een integraal onderdeel moet zijn. Niet een onderwerp dat er achteraf bijgeschreven wordt. "Eerder werkte ik vaak met communicatie-experts nadat het rapport geschreven was," zegt ze: "Vanaf nu neem ik die mee als vast onderdeel in projecten." Neem het voorbeeld van de bedrijfsarts. Hij schrijft een protocol. Maar voordat werknemers er mee aan de slag kunnen moet de taal worden aangepast. Er worden infographics of posters gemaakt om iedereen in te lichten. Het is gemakkelijker om dat gelijk in je plan mee te nemen." Tamara is ook van plan om eerder belangrijke partijen uit te nodigen om veiligheidsprojecten beter te laten verlopen.
> LEES OOK: Arbo-adviseurs, werk als communicerende vaten
Slagvaardige arbo-netwerken
Tenslotte spraken we nog even over de stand van zaken in het arbodomein ten tijde van corona. Arbonetwerken floreren. Misschien is het een kwestie van "onder druk wordt alles vloeibaar", maar Tamara vindt dat de netwerken volwassener zijn geworden. "Dat geldt niet alleen binnen de bouw en techniek," zegt ze: "Ook de branchevereniging van veiligheidskundigen - de NVVK - pakte zijn rol snel op." De slagvaardigheid van netwerken en samenwerkingsverbanden is van doorslaggevende betekenis voor een effectieve respons. Er wordt sneller geleerd. Belangen worden beter behartigd. Er wordt beter gecommuniceerd en er vindt een soort centrale check plaats op inhoud.
> LEES OOK: Beroepsziekten door gevaarlijke stoffen met kennis te lijf
Zorgen over arbeidshygiënisten
Daarbij sprak ze ook een woord van zorg uit over de ontwikkelingen op het gebied van de arbeidshygiënisten."Met name de academische studie lijkt minder populair te worden," zegt ze."En dat is jammer. Werken aan de langdurige gezondheid van mensen geeft echte satisfactie. En ook het samenwerken met andere arboberoepsgroepen is heel erg leuk."Gelukkig zijn er initiatieven om de studie een injectie te geven via het Prof. Klaas Bierstekerfonds. Hopelijk helpt dat om jong talent aan te trekken.
Ik wens Tamara veel succes met de verdere activiteiten van de (digitale) helpdesk corona. Ik hoop dat ze haar geleerde lessen omtrent digitaliseringdeelt wanneer het vaarwater weer wat rustiger is.
Tekst | Coen van Gulijk | senior scientist digitale veiligheidsinnovatie bij TNO, hoogleraar op datzelfde onderwerp bij de Universiteit van Huddersfield in Engeland en gastonderzoeker bij de sectie Safety and Security Science van de TU Delft.
Foto | Ton Bennemeer
> TIP: Nieuwe Perspectieven op Veiligheid, een nieuwe kijk op veiligheid
