Tot aan midden november 2020 krijgt de Inspectie SZW ongeveer 6.000 meldingen over problemen rondom coronamaatregelen in bedrijven. De Inspectie ziet dat veel melders zich zorgen maken over besmettingsrisico’s op de werkplek. Zij geven aan dat de anderhalvemetermaatregel niet in acht wordt genomen en dat er zieke collega’s blijven doorwerken. Maar ook dat er geen afdoende beschermingsmiddelen voorhanden zijn. Deze problemen worden uit angst niet altijd binnen het bedrijf bespreekbaar gemaakt.
> TIP: volg het webinar Uw bedrijf coronaproof in 6 stappen
Praktische oplossingen
Het blijkt dat bedrijven over het algemeen de pandemie serieus nemen en bereid zijn maatregelen te treffen om verspreiding van corona tegen te gaan. Zeker in het begin van de pandemie hebben bedrijven gezocht naar praktische oplossingen. Die waren echter niet altijd voldoende of in overeenstemming met de coronamaatregelen van het kabinet. Na contact met de Inspectie blijken ook die bedrijven bereid om aanvullende maatregelen te nemen.
> LEES OOK: Eerlijk, gezond en veilig werk doen we samen
Arbeidsmigranten extra kwetsbaar voor risico’s
Daarnaast maakt de pandemie duidelijk dat de risico’s rondom gezond, veilig en eerlijk werk, versterkt samen komen bij arbeidsmigranten. Van de bijna 6.000 coronagerelateerde meldingen aan de Inspectie die tot 8 november 2020 zijn binnengekomen, heeft ruim 20 procent betrekking op arbeidsmigranten. Tot aan augustus 2020 gaan dit soort meldingen vooral over onvoldoende afstand kunnen houden op de werkplek (65%). Maar ook over zieke werknemers op de werkvloer (20%) en onvoldoende kunnen beschikken over persoonlijke beschermingsmiddelen (15%).
> LEES OOK: Nog wereld te winnen voor fatsoenlijk werk
Slachterijen onder de loep
De problematiek van arbeidsmigranten komt scherp in beeld in de vleesverwerkende industrie, waar extra is geïnspecteerd. Reden voor het onderzoek van de Inspectie SZW zijn de misstanden bij slachthuizen die aan het begin van de coronacrisis aan het licht kwamen. Een aantal vleesverwerkers moest tijdelijk de deuren sluiten vanwege het grote aantal besmettingen onder het personeel. In slachthuizen werken veel arbeidsmigranten, die vaak dicht op elkaar zijn gehuisvest en ook dicht op elkaar werken. Ook in andere sectoren zouden misstanden zijn.
> LEES OOK: Zo neem je maatregelen volgens de arbeidshygiënische strategie
Arbeidsmigranten worden vaker verplicht door te werken bij ziekte”
Misstanden en overtredingen
De uitkomsten van die inspecties laten zien dat arbeidsmigranten achter worden gesteld bij hun collega’s in vaste dienst. Dan gaat het bijvoorbeeld om het moeten doorwerken bij ziekte, niet uitbetaald krijgen wanneer het bedrijf door een corona-uitbraak stil ligt en structureel meer uren moeten maken dan collega’s in vaste dienst.
Wat betreft arbeidsomstandigheden en corona, blijken de geïnspecteerde slachterijen voldoende maatregelen te hebben genomen. Toch zijn er bij andere bedrijven nog veel overtredingen. Met name als het gaat om RI&E’s zonder risico-beschrijving corona, onvoldoende afstand houden, onvoldoende beschermingsmiddelen en voorlichting en instructie.
> LEES OOK: Het is tijd om te sleutelen aan RI&E en PvA
Anderhalvemetermaatregel onmogelijk na te leven
De Inspectie heeft 380 voornamelijk Oost-Europese arbeidsmigranten geïnterviewd over hun werkomstandigheden en hun woonsituatie. De bevindingen op een rij:
- Een meerderheid van hen geeft aan dat duidelijke instructies over coronamaatregelen op de werkplek zijn gegeven en over persoonlijke beschermingsmiddelen te kunnen beschikken.
- Ongeveer een vijfde van hen zegt dat het onmogelijk is om voldoende afstand te houden op de werkplek.
- Bijna de helft van de respondenten zegt dat ze ofwel niet worden doorbetaald bij ziekte (16%), of niet weten of er doorbetaling plaatsvindt (30%).
- Ongeveer 85 procent van hen is werkzaam via een uitzendbureau. Daarvan werken twee van drie langdurig in een fase A uitzendovereenkomst. Daarbij kan de werkgever op ieder moment de overeenkomst beëindigen, ook bij ziekte van de uitzendkracht.
- Daarnaast geeft 86 procent aan dat hun woonruimte is geregeld door het uitzendbureau of de werkgever. Die woonruimte moeten zij verlaten als het werk stopt. Vaak is de woonruimte klein en moet deze worden gedeeld met meerdere personen.
- Veertig procent geeft aan dat ook het woon-werkverkeer door de werkgever wordt geregeld. In iets meer dan de helft van de gevallen melden arbeidsmigranten dat geen maatregelen zijn genomen tijdens het vervoer om besmetting te voorkomen.
> LEES OOK: Corona-protocol vervangt RI&E – nee!
Aanbevelingen rond veiligheid
Eerder deed een team onder leiding van oud-SP-leider Emile Roemer verschillende aanbevelingen om de veiligheid van arbeidsmigranten te verbeteren. Om ze tegen corona te beschermen, zouden ze niet meer in busjes naar hun werk moeten worden vervoerd. Daarnaast moeten ze hun eigen slaapkamer krijgen en beter geregistreerd worden. Roemer was gevraagd een team te leiden om advies te geven over bescherming van arbeidsmigranten. Dit nadat grote uitbraken waren geconstateerd onder (veelal Oost-Europese) buitenlandse werkers in Nederland.
> TIP: Download de Whitepaper Vijf vragen over veilig gedrag
Afhankelijkheid uitzendbureaus
Ook de Inspectie SZW stelt dat arbeidsmigranten beter moeten worden geregistreerd, zodat bekend is waar zij wonen en werken. Verder bemoeilijkt hun afhankelijkheid van uitzendbureaus het toezicht. De Inspectie heeft verschillende bedrijven waar arbeidsmigranten werken gewaarschuwd over het niet naleven van de coronamaatregelen. Daarbij werd een paar keer ingegrepen en zijn werkzaamheden stilgelegd. Boetes zijn er volgens het dagblad nauwelijks uitgedeeld.
Bron: Inspectie SZW, 14 januari 2021
> TIP: Volg het webinar Uw bedrijf coronaproof, evalueer in 6 stappen
