De coronacrisis heeft inmiddels ook de Arbowetgeving geïnfecteerd. Eind 2020 werd op de website van de overheid bekend gemaakt dat er een (tijdelijk geldend) besluit is aangenomen dat Sars-CoV-2 in het arbeidsveiligheidsbesluit opneemt. Er wordt verplicht gesteld dat er hygiënische voorzieningen worden getroffen, dat er voorzieningen moeten worden getroffen om de kans op besmetting te beperken en om toezicht te houden op naleving van deze artikelen. Met deze serieuze escalatie in de strijd tegen corona is het belangrijk om het aandachtsgebied ook in deze serie een stuk te verbreden. In dit artikel interviewt Coen van Gulijk de voorzitter van de beroepsvereniging voor preventiemedewerkers BvAA: Pieter Diehl.
Spin in het web van arbotaken
Pieter is al 15 jaar, en met veel plezier, voorzitter van de vereniging van preventiemedewerkers. “Preventiemedewerkers zijn kerndeskundigen die in de arbeidsomstandighedenwet worden genoemd” zegt hij, “maar er kleeft nog steeds een wat negatief imago aan.” En dit vindt Pieter onterecht: “het is een brede groep die vooral bestaat uit mensen met MBO en HBO denkniveau en het werk is erg divers.” Het gaat dan om mensen die arbo coördineren bij MKB-bedrijven of bedrijven die geen hoge risico’s lopen, waardoor het vaak ook geen voltijdtaken zijn.
Arbocoördinatoren?
“Preventiemedewerkers waren vroeger arbocoördinatoren,” licht hij toe. “En dat is eigenlijk erg treffend omdat de preventiemedewerker vaak een spin in het web is van arbotaken.” Toch ziet Pieter dat de omslag naar preventiemedewerker een professionaliseringsslag heeft opgeleverd. Deze is met name belangrijk geweest voor bedrijven tussen 20 en 200 medewerkers zonder hoog risicoprofiel, waar een getrainde hogere veiligheidskundige niet nodig is. “Het werk van de preventiemedewerker is breder dan dat van een HVK’er, maar minder diep.” Dat komt volgens Pieter doordat de preventiemedewerker een heel breed spectrum van activiteiten afdekt en daarin vooral coördinerend is. “Het is dan belangrijk om te weten wanneer het punt aangekomen is dat je kennis moet inkopen,” licht hij toe.
Heel veel webinars
“Binnen de BvAA zagen we de coronacrisis aankomen en zijn toen heel snel webinars gegeven,” legt hij kalm uit. Speerpunten voor die webinars bereidden de leden voor op wat komen zou. Maak een RI&E voor Corona, voer maatregelen snel in, neem actief deel aan de praktische aanpak. Voor Pieter stond vooral de coördinerende rol van de preventiemedewerker centraal: “zorg dat je je rol pakt!” was zijn belangrijkste advies. “Maar,” voegde hij daar overtuigend aan toe: “het advies van het RIVM ontslaat je er niet van om kritisch te blijven.”
Kritisch zijn en blijven
En er zijn veel dingen om kritisch over te zijn. Hoe brandwerend zijn de plexiglas schermen eigenlijk? Waarom gebruiken we carcinogeen alcohol om handen te reinigen? En vergeet niet dat als je honderden liters alcohol opslaat je een serieus veiligheidsrisico hebt! Maar een hele belangrijke is ook: “Wat doen we aan de fysieke klachten die mensen krijgen als ze thuis achter een laptop kruipen?”
Weet waar je grens ligt
Het is in die discussie ook belangrijk dat je weet waar je grens ligt. “In het verleden waren herhaalcursussen in persoon om daar over te praten,” zegt hij. “Nu doen we dat digitaal en we hebben meer dan het dubbele aantal deelnemers.” En niet helemaal zonder trots voegt hij daaraan toe dat er een enkele keer 500 deelnemers deelnamen aan corona-preventiemeetings. Het publiek is dan heel divers. Er zijn dan medewerkers van gevangenissen, gemeenten, de bouw, zorginstellingen, ziekenhuizen, kantoren en nog veel meer. Pieter vindt kleinere webinars prettiger omdat er dan meer ruimte is voor discussie. Toch is hij blij dat hij met webinars meer voor de leden kon betekenen: “die houden we erin!”
Lees ook: Arbobeleid, dit zijn de aandachtspunten
Je moet als preventiemedewerker wel de regie pakken maar niet door willen drukken”
Communicatie met HR
Het is voor preventiemedewerkers belangrijk om een open communicatielijn met de afdeling personeelszaken te hebben. Personeelszaken neemt een belangrijk deel van de verantwoording als het gaat om verzuim en vitaliteit van het personeel. De preventiemedewerker moet herkennen wanneer dingen misgaan en dan personeelszaken adviseren. Dat speelt tijdens corona bij kantoren.
“Er zijn mensen blijven vragen of ze naar kantoor mogen komen,” zegt hij. “Maar het antwoord moet dan toch nee zijn.” In dat geval is het de preventiemedewerker die het constateert. Maar het is aan personeelszaken om dat te communiceren. “Daarin moet je als preventiemedewerker wel de regie pakken maar niet door willen drukken,” licht hij toe. “Maar het herkennen en bespreekbaar maken.” En in dat kader hebben preventiemedewerkers vaak ook een lijntje met de mensen die thuis zitten. Dat is informeel maar kan mensen helpen. “Dat hoort erbij,” vindt Pieter.
Aanpak mentale effecten
“Nu denken we weer hard na over als iedereen weer naar kantoor teruggaat.” Dat vergt een nazorgplan en wellicht een herinrichting van het kantoor. Daarbij gaat het over het reinigen van de koffieautomaat, het door laten lopen van douches en eigenlijk het hele gebouw schoonmaken maar blijft het niet bij de techniek. Er moet ook een aanpak voor de mentale effecten zijn die ziekteverzuim kunnen veroorzaken. Die zou in sommige gevallen wel op kunnen lopen tot twintig procent. Misschien is er dan ook een rol weggelegd om de ziekmeldingen wat nader te onderzoeken?
Stoom afblazen bij de beroepsvereniging
Pieter denkt niet dat de rol van de preventiemedewerker veel verandert tijdens de coronacrisis, maar hij constateert wel dat het aantal nieuwe leden toegenomen is. En daar is hij blij mee want hij vindt dat de beroepsvereniging nog wordt onderbenut. “Je krijgt toegang tot experts, literatuur en events en je kunt ervaringen delen met anderen.” Dit laatste punt is niet te onderschatten. “Preventiemedewerkers hebben behoefte aan stoom afblazen,” zegt hij: “en dat doen ze bij onze meetings.”
Vaak moeten preventiemedewerkers in betrekkelijk isolement en met een klein budget maatregelen nemen”
Discipline en motivatie nodig
Ze moeten vaak in betrekkelijk isolement en met een klein budget steeds weer maatregelen nemen, kennis inkopen, activiteiten coördineren, afstemmen met personeelszaken en werknemers en ga zo maar door. Dat vergt discipline en motivatie en dan helpt het als je medestanders kunt vinden in de beroepsvereniging. Tenslotte ziet Pieter dat preventiemedewerkers tijdens de coronacrisis een voelbare en zichtbare bijdrage leveren aan een bedrijf. “Dat geeft ze een goede kans om te laten zien wat ze waard zijn,” zegt hij tevreden.
Hopelijk blijft de meerwaarde voor de preventiemedewerker zichtbaar en beklijft de aandacht voor veiligheid ook na de coronacrisis.
Tekst | Coen van Gulijk | senior scientist digitale veiligheidsinnovatie bij TNO, hoogleraar op datzelfde onderwerp bij de Universiteit van Huddersfield in Engeland en gastonderzoeker bij de sectie Safety and Security Science van de TU Delft.
Raak vertrouwd met de werkzaamheden als (nieuwe) preventiemedewerker tijdens de eendaagse opleiding Preventiemedewerker. Bekijk het programma.
