Voor je het weet loopt er een ijzeren gordijn dwars door de organisatie. Met aan de ene kant de early adopters van Artificial Intelligence (AI) en aan de andere kant de sceptici. Is zo'n ijzeren gordijn door de organisatie een probleem? Waarschijnlijk wel, want als mensen elkaars taal niet meer spreken, komen zij er samen misschien ook niet meer uit. Het lijkt wel politiek...
Grotere organisaties besteden de verantwoordelijkheden op het gebied van AI steeds vaker uit aan AI-managers of soortgelijke functies. Vaak is dat niet echt een functie, maar meer een rol. Een rol die zich het beste laat vertalen als een compliance officer op AI-gebied. Zo iemand is niet meteen de advocaat van slimmer en productiever werken.
Denk je bij te zijn, loop je alweer achter; stress!
Het zijn dynamische tijden. De ontwikkelingen op het gebied van AI volgen elkaar in rap tempo op. Misschien heb je net twee sinterklaasgedichten geschreven met behulp van ChatGPT en denk je 'ik ben weer helemaal bij'. Maar niets blijkt minder waar. Want nieuwe toepassingen staan alweer voor de deur: GPT-stores, Copilot, Bard en ga zo maar door.
Dat alleen al kan de werkende mens stress geven. Hoe zorgt hij dat hij op de hoogte blijft van alle veranderingen? Is dat wellicht de rol van de AI-manager?
Tijdswinst en meer productiviteit: wie profiteert?
En natuurlijk ook: wat kan deze slimmigheid ons werkende mensen opleveren? Denk eens aan de tijdswinst die we kunnen behalen. Dit speelt met name voor schrijvers, redacteurs, programmeurs en vertalers, maar inmiddels ook voor accountants en wiskundigen. De toekomst is ongewis, maar een productiviteitsgolf lijkt aanstaande. Een productiviteitsgolf die dit keer eens de beroepsbevolking raakt die met het hoofd werkt.
Rijst de vraag: naar wie gaat die productiviteitswinst? Volledig naar de werkgever? Gaat de winst naar The Magnificent Seven (de zeven grote Tech-reuzen op de Amerikaanse beurs)? Of toch naar de werknemers, zodat zij het een tandje rustiger aan kunnen doen? En gebruiken sommigen het niet stiekem al om een beetje minder hard te hoeven werken? Dat zou betekenen dat de medewerkers aan de AI-kant van het ijzeren gordijn minder stress ervaren doordat hun werkdruk afneemt.
Eerdere voorspellingen over productiviteitswinst
Sinds futurologen zich bezighouden met de vraag hoe de toekomst van de arbeidsproductiviteit eruit zal zien, doen de meest wilde voorspellingen de ronde. In de vroege 20e eeuw voorspelden sommigen dat technologische vooruitgang zou leiden tot een aanzienlijke vermindering van het aantal werkuren in een werkweek.
Deze voorspelling kwam onder andere van de econoom John Maynard Keynes. Je weet wel, van het Keynesiaanse model bij economie op de middelbare school. Keynes voorspelde in 1930 dat de werkweek in de 'ontwikkelde' wereld tegen het einde van de 20e eeuw nog slechts vijftien uur zou tellen. Dankzij technologische vooruitgang.
Keynes geloofde dat technologie arbeid efficiënter zou maken. Daardoor zouden mensen meer vrije tijd hebben. In dat eerste had hij gelijk: we zijn zeker efficiënter geworden. In dat tweede, meer vrije tijd, ook. Zij het dat deze ontwikkeling lang niet zo dramatisch bleek als hij had voorspeld. De werkweek werd in de loop van de 20e eeuw weliswaar wat korter, maar bleef in de meeste ontwikkelde landen gemiddeld rond de veertig uur per week.
Alvin Toffler schreef in zijn boek Future Shock uit 1970 dat technologische vooruitgang zou leiden tot een samenleving van 'ad-hocratie'. Daarin zouden mensen minder gebonden zijn aan traditionele 9-tot-5-banen. Misschien hadden we nog een coronapandemie nodig om het ook echt algemeen aanvaard te krijgen, maar inmiddels zijn we ook daar aangekomen.
Herman Kahn en Anthony J. Wiener voorspelden in 1967 kortere werkweken en langere vakanties in hun The Year 2000. Ook niet verkeerd. Veel van de mensen die vooruitdachten over technologische ontwikkeling waren behoorlijk positief gestemd.
Efficiënter werken en minder stress door AI-gebruik
Hoe kunnen we ons werk efficiënter maken door gebruik van AI? En dus minder stress ervaren door werkdruk? Dit zijn belangrijke functies voor efficiënter werken:
- Samenvatten
- Plannen schrijven
- Ideeën genereren
- Eigen grove tekst, e-mails en ander proza herformuleren
En dit zijn enkele voorbeelden van prompts (opdrachten aan ChatGPT of een andere AI) die ons daarbij kunnen helpen. Wees liefst erg compleet bij een prompt, dat levert de beste uitkomsten op. Want ook bij ChatGPT geldt: garbage in, garbage out.
- Vat de volgende tekst samen in 200 woorden
- Schrijf een plan van aanpak voor het realiseren van dit of dat
- Beoordeel de tekst en herschrijf deze specifiek gericht op deze of deze doelgroep
- Enzovoorts
Maar bedenk: wat is eigenlijk nog het belang van tekst? De gemiddelde kantoortijger heeft de neiging de kracht van zijn zelfgeschreven woorden te overschatten. Als teksten schrijven steeds verder automatiseert, wie schrijft er straks dan nog echt veel op werk? En wie leest dit nog? In onze toekomst gaat het daarom meer om dingen doen dan om dingen opschrijven. Eigenlijk een hoopvolle boodschap… maar er zijn ook risico's.
Maar let op, de inzet van AI kent ook risico's
Een aandachtspunt voor bedrijven die gebruikmaken van ChatGPT is foutcontrole. Zorg voor een duidelijk protocol voor het controleren van fouten. En werk dit protocol regelmatig bij naarmate de technologie zich ontwikkelt.
Veel van wat ooit gepubliceerd is, dient nu én in de toekomst als geweldig studiemateriaal voor AI. Maar dat heeft een remmend effect op de creativiteit: we krijgen steeds meer halflauwe kliekjes tekst opgediend. Wie kan er straks nog goed schrijven?
Het is belangrijk om de kaders en de verantwoordelijkheden goed te bepalen. Tot die tijd moeten we terughoudend zijn met de informatie die we aan het systeem toevertrouwen. Het is bijvoorbeeld niet uitgesloten dat de (vertrouwelijke) gegevens die we invoeren, opduiken in de antwoorden van chatbots aan een andere gebruiker. Want hoe ChatGPT zijn gegevens verwerkt en opslaat, daar laten ze zich liever niet te veel over uit.
Aan de andere kant is lang wachten ook niet verstandig. Zoals onderzoek van onder andere Kaspersky laat zien, zetten al genoeg mensen (stiekem) ChatGPT of andere AI in op de werkvloer.
Bezint eer ge begint: eerst goede interne afspraken
In het kort: als bedrijf zomaar AI als ChatGPT omarmen is geen goed idee. Het is belangrijk eerst te zorgen voor goede interne afspraken. De belangrijkste risico's zijn eventuele lekken van bedrijfs- of klantinformatie en het foutief overnemen van informatie uit ChatGPT. En dan zorgt productiviteitswinst juist voor heel veel stress.
