Je kwetsbaar opstellen is moeilijk, ontdekten Edith Groenendaal en Cecile de Roos toen ze begonnen aan het schrijven van hun handboek voor coaches en adviseurs Succesvol adviseren in de praktijk. Professionals wilden hun voorbeelden en ‘verhalen met een vlekje’ niet of slechts tegen betaling delen.
Daarop besloten zij dan maar hun eigen praktijkvoorbeelden te beschrijven. Deze herkenbare situaties illustreren de theorie in het eerste deel. De werkvormen in het tweede deel van het boek maken de theorie ook meteen toepasbaar.
Successen en blunders uit de praktijk
De Roos en Groenendaal waren allebei niet bang om hun casuïstiek te delen; de successen, maar ook de blunders. Het hele boek staat vol met voorbeelden. Bijvoorbeeld van een groenadviseur die een tuin maakt voor een klant. De adviseur vraagt wat de klant in die tuin wil hebben. Het antwoord luidt: ‘Bloemen, planten en een terras.’ Als de tuin klaar is, vol gele bloemen, is de klant ontevreden. Zijn hele huis is wit; hij vindt dat de adviseur wel had kunnen zien dat witte bloemen beter hadden gepast. Moraal van het verhaal volgens Groenendaal: ‘Vraag door. Wees niet gauw tevreden, de klant weet zelf niet altijd wat hij wil. Anders duik je bijvoorbeeld in de coachrol terwijl een team alleen een training nodig had.’ De Roos: ‘Onlangs had ik een klant die geïnspireerd wilde worden. Die bleek entertainment nodig te hebben, geen middag over burn-out-problematiek. Zoiets moet je van tevoren goed onderzoeken, anders sla je de plank mis.’
> LEES OOK: Arbo-adviseur, pas op voor deze valkuilen
Schrijven en schrappen tot ‘een heel gaaf boek’
Beiden zijn arbeids- en organisatieadviseur (A&O’ers. Toch kenden Groenendaal en De Roos elkaar alleen van naam toen ze door iemand uit hun netwerk aan elkaar werden gekoppeld. De Roos: “Ik liep sinds 2013 al rond met het idee voor het boek. Schrijven is volhouden, creëren, schrappen. Een traject van de lange adem. Samen met Edith is het gelukt er een heel gaaf boek van te maken, waarop mensen positief reageren.”
Kijk als adviseur altijd eerst zelf onder de motorkap
Onderscheidend aan het boek is de toepassing van de principes uit de nieuwe ISO-norm. Deze norm, gesteund door Global CMC-group, de wereldwijde beroepsvereniging van organisatieadviseurs, benadrukt de noodzaak van de onafhankelijke positie van de adviseur. De Roos: “De norm is: doe zelf onderzoek. Als er iets rammelt onder de motorkap, zegt een bestuurder al snel: vervang de bougies maar. Terwijl je als adviseur toch echt altijd eerst zelf onder de motorkap moet kijken.”
> LEES OOK: Succesvol adviseren lukt met deze vaardigheden
Ga niet met de verkeerde problemen aan de gang
Adviseurs hebben veel inhoudelijke kennis, weet Groenendaal. “Die kennis willen ze delen met opdrachtgevers. Daarbij zien ze een aantal valkuilen over het hoofd. Want adviseren is meer dan kennis delen. Kennis kun je deels ook opzoeken via Google. Als adviseur moet je dus iets extra’s toevoegen. Daarbij moet je je realiseren dat je alleen informele invloed hebt in een organisatie.”
“Verder is het zaak te voorkomen dat je zo wordt meegezogen in het verhaal van de opdrachtgever, dat je vergeet dat je onafhankelijk bent. Zorg er altijd voor dat je meerdere bronnen spreekt, want voor je het weet ga je met de verkeerde problemen aan de gang en kom je dus ook met de verkeerde oplossing.”
> LEES OOK: Adviseren? Eerst onderzoeken zonder vooroordeel
Verkeerde vraag? Andere rol? Opnieuw contracteren
Groenendaal ziet ook dat adviseurs de zakelijke kant lastig vinden. “Kom je er halverwege het proces achter dat je de verkeerde vraag te pakken hebt? Modder dan niet door, maar ga terug naar de opdrachtgever, stel de vraag ter discussie en contracteer opnieuw. Dat vinden velen spannend.” De Roos: “Dat opnieuw contracteren stellen we aan de orde in het boek omdat er zoveel kan veranderen tijdens je opdracht dat je nieuwe afspraken moet maken, ook over je eigen rol. Dan ben je misschien ineens geen kartrekker meer, maar trainer of coach.”
7 tips om succesvol te adviseren in de praktijk
- Zorg ervoor dat je basishouding op orde is: luisterend, lerend, open, onbevangen en congruent.
- Ga met de juiste vraag aan de gang.
- Zet je gestolde ervaring in, luister naar je intuïtie. Als een opdrachtgever stuurt op je ijdelheid (‘Jij kunt dat zo goed’), doe dan toch onderzoek. Wat is de vraag? Wat is er nodig? En ook je eigen plezier is belangrijk.
- Houd de zakelijke kant in de gaten. Hercontracteer als dat nodig is of geef de opdracht terug.
- Reflecteer op je eigen handelen om waarde toe te kunnen blijven voegen.
- Leer spelen met de schijf van vijf.
- Wees alert op de dramadriehoek. Wanneer een leidinggevende klaagt over medewerkers, is dat meestal reden om met de leidinggevende zelf aan de slag te gaan.
Succesvol adviseren lukt niet zonder zelfreflectie
Het boek heet niet voor niets ‘Succesvol adviseren in de praktijk’, zeggen de auteurs. Groenendaal: “Succesvol adviseren betekent: waarde toevoegen voor de klant. Je moet je steeds afvragen of je dat wel doet. We komen daar ook in elk hoofdstuk op terug. Het vraagt zelfreflectie om te weten of je dat goed doet. Dat is de rode draad in ons boek. Bovendien: het is de enige manier om te leren. Met de schijf van vijf in het boek kunnen lezers direct werken aan hun vaardigheden en een steeds betere, succesvollere, adviseur worden.”
De Roos: “Vaardigheden plus ervaring plus reflectie zorgt voor competentie. Met ons boek leer je jezelf kennen. Als je je bewust bent van waar je goed in bent, kun je op tijd anderen inschakelen. Want je hoeft echt niet overal goed in te zijn. En je hoeft ook niet alles leuk te vinden.”
Handvatten voor succesvol adviseren in de praktijk
Voor lastige situaties op de werkplek biedt het boek arbo-adviseurs handvatten. Ons werkveld is arbo en HR”, zegt Groenendaal. “Dus juist adviseurs in die sectoren gaan veel herkennen in onze voorbeelden. Ook de thema’s uit het tweede deel, plus de werkvormen, zijn veelal arbo- en HR-gerelateerd.”
Meteen aan de slag met werkvormen en draaiboek
De Roos: “We duiken bijvoorbeeld ook in de teamontwikkeling en de duurzame inzetbaarheid van mensen. De werkvormen die erbij horen, hebben een draaiboekje. Je kunt zo starten. Je kunt bij wijze van spreken met een werkvorm aan de slag zonder de theorie te hebben gelezen.” Lachend: “Als je dan merkt dat het fout gaat, kun je later in de theorie lezen waarom.” Groenendaal: “Of waarom het succesvol was wat je deed, en constateren dat je onbewust bekwaam bent geworden. Het eerste deel maakt je dan bewust bekwaam.”
Auteur | Lydia Lijkendijk
> TIP: In het boek ‘Succesvol adviseren in de praktijk – De schijf van vijf voor adviseurs’ werken Cecile de Roos en Edith Groenendaal rollen, stijlen, vaardigheden, competenties en de stappen uit het adviesproces verder uit. Met actuele adviesthema’s en praktische werkvormen.
