Werkstress is al jaren beroepsziekte nummer één en het aantal mensen met burnouts neemt nog altijd toe. Grenzen tussen werk en privé vervagen en we zijn behoorlijk veeleisend. Voor onszelf – maar ook van onze omgeving vragen we veel. En er zijn nog tal van andere redenen te bedenken waarom we een hoge werkdruk ervaren en ‘fatique’ op de loer ligt.
Iedere werkgever is verplicht om psychosociale arbeidsbelasting (PSA) op de werkvloer te voorkomen. Een risico-inventarisatie waarin naast veiligheid en gezondheid aandacht wordt besteed aan ongewenste omgangsvormen en werkdruk is een goed begin. Maar de arbofunctionaris kan op een andere manier van betekenis zijn als het gaat om het welzijn van medewerkers.
Scheiding tussen harde en zacht kant van veiligheid
Een veiligheidskundige houdt zich van oudsher graag bezig met de technisch kant van veiligheid. De ‘zachte kant’ van het vak laat hij nog wel eens over aan de HR-professional of arbeid- en organisatiedeskundige. Dat is jammer. Een HR-afdeling heeft immers niet per definitie verstand van arbeidsrisico’s en kennis van de Arbowet.
Werkdruk belangrijke factor bij ongevallen
Juist omdat werkdruk zo’n groot aandeel heeft in het ziekteverzuimcijfer van een organisatie, moet de arbofunctionaris er aandacht aan besteden. Bovendien is werkdruk een van de belangrijkste achterliggende factoren voor het ontstaan van ongevallen op de werkvloer. Op z’n zachtst gezegd een goede reden om je als veiligheidskundige ook in de sociale kant van veiligheid te verdiepen. En daar komt de wolf om de hoek kijken.
Lees ook: Doe nou eens gewoon wat ik zeg
Een roedel wolven: ieder zijn eigen rol
Binnen een roedel, of familie, heeft iedere wolf een eigen rol. Deze rol is niet van boven opgelegd, maar ontstaat van nature. Dit heeft alles te maken met persoonlijke eigenschappen en kenmerken. Ieder individu heeft een eigen karakter. De rollen en verantwoordelijkheden zijn onderling helder.
Een dag uit het leven van een wolf wordt gekenmerkt door werk én ontspanning”
Zo zijn er binnen een roedel bijvoorbeeld wolven die het voortouw nemen tijdens de jacht. Of die een oogje in het zeil houden als de ouderwolven, ofwel de alfa’s, er niet zijn. En er is een bemiddelaar, de omega. Deze laatste zorgt ervoor dat de sfeer in het team, de roedel of wolvenfamilie goed blijft. Door de aandacht naar zich toe te trekken wanneer er sprake is van spanningen, zorgt de omega dat de goede harmonie bewaard blijft.
Leiderschap en samenwerking
Een wolf kan – net als een mens – meerdere rollen vervullen en iedere rol is van belang. Wolven accepteren elkaar volledig en aanvaarden leiderschap. Ze begrijpen dat ze in de jacht als team meer slagingskansen hebben en dus is een goede samenwerking van groot belang.
Binnen een roedel heeft iedere wolf een eigen rol. Niet van boven opgelegd, maar van nature ontstaan”
Arbofunctionaris als omega
De arbofunctionaris zou goed gedijen in de rol van omega. Een soort bemiddelaar tussen het management en de operatie die met een beetje humor de werkvloer betreedt.
Veiligheid is natuurlijk geen grap, maar laten we eerlijk zijn: sommige veiligheidskundigen nemen het vak en zichzelf wel heel serieus. Ze dreigen soms zo door te draven in hun eigen ideeën dat ze voorbijgaan aan de belangen van het management en de werkvloer. Het risico is dat hij ondanks alle goede bedoelingen de aansluiting met de organisatie kwijtraakt. Veiligheid wordt zo louter een zaak van de veiligheidskundige. Door eigenaarschap te tonen, de verbinding aan te gaan en te vertrouwen op anderen, zou hij veel meer kunnen bereiken.
Zet het veiligheidsbeleid kracht bij in een team
In de ideale werkomgeving vormt de arbofunctionaris een team met de HR-professional, de preventiemedewerker en de ondernemingsraad of personeelsvertegenwoordiging. Maar ook de vertrouwenspersoon en bedrijfsarts zijn interessante gesprekspartners. Door kennis met elkaar te delen, samen te werken en met een en dezelfde boodschap naar het management te gaan, zet je het veiligheidsbeleid kracht bij en kun je werken aan die punten die aandacht nodig hebben binnen de organisatie.
De kracht van aandacht
Nieuwe medewerkers krijgen alle aandacht. Dat is logisch. Je hebt als organisatie hard je best gedaan om iemand binnen te halen en je wilt weten hoe die persoon invulling kan geven aan zijn functie. Elkaar wat beter leren kennen is dan een must.
Maar hoe goed kennen medewerkers elkaar en hoe weet je nu of een medewerker die al wat langer meeloopt, nog steeds op z’n plek zit en de juiste rol binnen het team vervult? Juist! Niet alleen gedurende de eerste maanden van het dienstverband. Ook daarna moet je met regelmaat aandacht schenken aan de mens achter de medewerker. Dat klinkt eenvoudig. Maar hoewel aandacht geven aan nieuwe en bestaande medewerkers op het verlanglijstje van veel teamleiders en managers staat, is tijd een schaars goed. Binnen een organisatie zijn er vaak andere belangen en prioriteiten. Je verdiepen in wat medewerkers uit verschillende generaties nodig hebben om als team goed te functioneren, blijkt in de praktijk helemaal geen vanzelfsprekendheid.
Goed PSA-beleid
Als de arbofunctionaris als een soort smeermiddel tussen de werkvloer en het management fungeert, kan er veel worden bereikt. Ik zie de veiligheidskundige het liefst als een persoon die met de mensen in gesprek gaat en polst hoe de vlag erbij hangt. Een soort happiness officer2.0. Door goed met de werkvloer te communiceren en te weten wat er speelt, kunnen problemen aan de voorkant voorkomen worden.
Lees ook: Zo wordt u een top teamleider; 10 tips
Een goed PSA-beleid draagt eraan bij dat medewerkers zich veilig genoeg voelen om aan de bel te trekken en over bepaalde zaken die stress veroorzaken te praten. Dit alles moet uiteindelijk resulteren in een medewerker die met veel plezier naar zijn werk gaat. Een gelukkige medewerker heeft de rol die bij hem past, is productiever en wordt doorgaans minder snel ziek wanneer hij zich veilig voelt in een team.
De omega zorgt ervoor dat de sfeer in de roedel, ofwel: het team, goed blijft”
Ontspanning is de sleutel tot succes
We zijn op het werk in eerste instantie natuurlijk om te werken. Toch wordt het plezier op de werkvloer vaak onderschat. Maar alles staat of valt toch met plezier? Een medewerker die met de pest in z’n lijf naar het werk gaat, vormt een groter risico voor het behalen van de bedrijfsdoelen dan een medewerker met goede zin.
Een dag uit het leven van een wolf wordt gekenmerkt door werk én ontspanning. Ze jagen, verkennen en markeren hun territorium, maar besteden minstens zoveel tijd aan spelen, slapen en niets doen. Zij begrijpen het belang van rust, reinheid en regelmaat. Wij, mensen, lijken soms die basisbehoeften soms te vergeten.
Lees ook: De arboprofessional als risicoleider
De betere werkomgeving
De betere werkomgeving zorgt ervoor dat productiviteit en werkgeluk in balans zijn. Bovendien is het een plek waarin verschillende individuen moeiteloos met elkaar samen werken, waarin het veilig is om jezelf te zijn, collega’s elkaar steunen en je werkgever faciliteert om het beste uit jezelf te halen.
Auteur | Irene van Eijk, gecertificeerd hoger veiligheidskundige en vertrouwenspersoon, legt met SHE-loupe de link tussen mens en wolven. Afgelopen zomer verscheen haar boek Wolven krijgen geen burn-out. Zij vertelt erover tijdens hetLandelijk Arbocongres 2021.
