Een nieuw systeem van certificeren van kerndeskundigen is al een aantal jaren in de maak. Het duurde even, maar dan heb je ook wat. De schemacommissie is nu bezig met de laatste loodjes.
Het certificatieschema kerndeskundigen wordt waarschijnlijk in het nieuwe jaar van kracht. Het certificeren van hoger veiligheidskundigen die als kerndeskundige de RI&E beoordelen en erover adviseren is bedoeld om de kwaliteit van hun werk te borgen. Het resultaat daarvan is betere arbeidsomstandigheden en minder incidenten op de werkvloer.Het nieuwe certificatieschema dat kerndeskundigen toetst, is na een lang proces nu in concept gereed.
Getoetst door de Raad van Accreditatie
Het schema is inmiddels getoetst door de Raad van Accreditatie. “Een heel belangrijke en spannende stap”, zegt Marcel Wilders van de directie Gezond en Veilig werken van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Als programmaleider certificatie en accreditatie is hij verantwoordelijk voor het omzetten van het oude systeem van certificeren naar een nieuw systeem. “De Raad doet nooit uitspraken over het niveau van de eisen zelf, maar ze toetst wel of het schema inhoudelijk klopt.
Lees ook: Dit zijn de plannen van SZW met de RI&E
Stel: je onderscheidt vijf taken. Die moeten dan allemaal uitgewerkt zijn in competenties voor de uitoefening van de taken. En de competenties moeten getoetst worden. Naar die interne samenhang kijkt de Raad. Dat dwingt ons als commissie om heel scherp na te denken over wat we willen en hoe de toetsing eruit moet zien.”
Tekortkomingen blijken beperkt
Wilders is opgetogen over de reactie van de Raad van Accreditatie. “De tekortkomingen in het schema zijn zeer beperkt. Dat heb ik nog nooit eerder meegemaakt, dus blijkbaar was het een redelijk goed intern proces. We zijn nu bezig die tekortkomingen, die vooral administratief van aard zijn, weg te werken. Dingen anders formuleren, zodat ze niet tot misinterpretatie leiden.”
Onderzoek van de Inspectie SZW
Ook loopt er een toetsing bij de Inspectie SZW. Die gaat tussen twee haakjes binnenkort weer Arbeidsinspectie heten omdat de samenleving deze term het best begrijpt. “Wat daarnaast interessant is”, zegt Wilders, “is dat de Inspectie onderzoek heeft gedaan naar adviezen die zijn uitgebracht over RI&E’s.
"Als je 200 euro krijgt voor een rapport, kun je niet de risico’s van een raffinaderij beoordelen" ”
Conclusie: die adviezen kunnen beter. Daar zijn verschillende redenen voor. Bijvoorbeeld een zeer lage vergoeding voor de deskundige die de RI&E moet toetsen. Als je 200 euro krijgt voor een rapport, kun je niet de risico’s van een raffinaderij beoordelen. In de huidige praktijk van advisering werden de beperkingen van de adviezen niet altijd in het advies vermeld. Dat komt de kwaliteit niet ten goede en geeft de werkgever en de werknemersvertegenwoordiging ook niet de duidelijkheid die nodig is.
Waarschuwen, schorsen of intrekken van certificaten
De Inspectie zou heel graag de mogelijkheid hebben om tekortschietende toets- en adviesrapporten, waarvoor in de adviezen geen verklaring is opgenomen, aan de certificerende instelling voor te leggen. Zodat deze de betreffende deskundige een waarschuwing kan geven, of zelfs het certificaat kan schorsen en intrekken.”
Toetsen op kennis en vaardigheden
Het karakter van een persoonscertificatieschema is dat je toetst op kennis en vaardigheden bij kandidaten. Het is geen productcertificaat dat eisen stelt aan en toetst op geleverde producten of diensten. Toch is een oplossing gevonden voor het kunnen corrigeren van gecertificeerde deskundigen die hun taak niet uitvoeren zoals op basis van hun kennis en vaardigheden verwacht zou mogen worden. Daarmee komt de commissie tegemoet aan de wensen van de Inspectie.
Nieuwe voorwaarden voor behouden van certificaat
"Je moet voortaan dus de beperkingen van je advies weergeven"”
Wilders: “We voegen voorwaarden toe aan de certificatieovereenkomst tussen de certificerende instelling en de certificaathouder. Aan de voorwaarden voor het behouden van je certificaat wordt toegevoegd dat je a. actief blijft in het toetsen en adviseren over de RI&E en b. je taken blijft uitvoeren overeenkomstig de taakomschrijving in het schema. Je moet voortaan dus de beperkingen van je advies weergeven, de reikwijdte van je advies moet duidelijk zijn. Dus óók of bepaalde zaken niet aan bod komen of niet beoordeeld kunnen worden omdat er geen informatie over was of omdat jij als kerndeskundige onvoldoende thuis bent in een bepaald vakgebied.”
Als je niet aan de voorwaarden voldoet..
En voldoe je niet aan die voorwaarden? Dan kun je uiteindelijk je certificaat kwijtraken. “Daarmee zorgen we ervoor dat de werkgever goed weet wat een advies waard is. En we beschermen de goede adviseurs tegen degenen die het om welke reden dan ook niet zo nauw nemen met de kwaliteit”, zegt Wilders. “De mogelijkheid van correctie zorgt er zelfs misschien al voor dat we de sanctie nooit toe hoeven passen.”
Capabele professionals inhuren voor de RI&E
Werkgevers en werknemers moeten er gerechtvaardigd op kunnen vertrouwen dat kerndeskundigen in staat zijn hun taken rondom de RI&E goed uit te voeren. Het systeem van certificatie toont aan dat een deskundige daarvoor de vereiste kennis en vaardigheden heeft. Wie een gecertificeerde kerndeskundige inhuurt voor de RI&E, weet dat hij een capabele professional inschakelt.
Lees meer over certificatie:
Op weg naar een nieuw certificatieschema
Nieuw NVVK-certificaat ondersteunt Register Risico Professional
Kwaliteit arbodiensten moet omhoog door betere audits
Certificeren en registreren vullen elkaar mooi aan
Nu het schema zijn voltooiing nadert, zegt Wilders: “Bij een online bijeenkomt in juni met vertegenwoordigers van de beroepsverenigingen bleken er toch veel vragen en zorgen te zijn over het toetsen van vakdeskundigheid. We gaan daarom in het najaar nog meer doen aan voorlichting over het nieuwe schema. Dat zou met online bijeenkomsten kunnen of wellicht weer een fysieke bijeenkomst.”
Toetsen van vakdeskundigheid
Wie zich wil laten (her)certificeren, moet een portfolio indienen, bestaande uit drie toets- en adviesrapporten. Wilders: “Op basis daarvan krijgt de kerndeskundige een uitgebreid interview, dat deel uitmaakt van het examen. Tijdens het interview blijkt of iemand vakkennis heeft. Dus ook al toetsen we deze niet rechtstreeks, zonder vakkennis komt iemand niet door het interview heen. Dit is het verschil met een diploma: dat is altijd geldig, waarbij kennis kan verwateren. Bij certificeren kan dat niet. Je moet steeds opnieuw je certificaat verlengen en als je je kennis niet actief op peil houdt, lukt dat niet.”
"Tijdens het interview blijkt of iemand vakkennis heeft"”
Volgens Wilders is het ook niet nodig om vakkennis steeds expliciet te toetsen. “Een examen wordt op die manier erg duur. Dat belemmert mensen om zich te laten certificeren, terwijl we juist méér gecertificeerden willen, niet minder.”
Examinatoren moesten een tandje bijzetten
Uit pilotexamens van certificerende instelling Hobeon-sko waarvoor vrijwilligers zich hebben opgegeven (Wilders: “Best moedig!”), blijkt dat examinatoren een tandje bij moeten zetten om te kunnen examineren volgens het nieuwe schema. “Het examenplan is nog dikker dan het hele certificeringsschema”, zegt Wilders, “dus we kijken in het najaar nog eens goed hoe we het toetsen kunnen verbeteren. Zodat alle examinatoren ook op dezelfde manier een examen afnemen. De bedoeling is dat uiteindelijk 70% van de risicofactoren van de scope van een deskundige in het examen aan bod komt. Dus: kan iemand zijn taken uitvoeren ten aanzien van alle risicofactoren?”
Lees ook: Fraude met RI&E-toetsingsrapporten
Omdat kandidaten van tevoren niet weten op welk onderdeel ze getoetst worden, is dit een extra borging dat ze hun hele vakgebied goed moeten beheersen.
Overgangsregeling en geldigheidsduur
Marcel Wilders kan nog niet exact zeggen wanneer het nieuwe certificeringsschema in werking treedt. “We streven naar januari, maar dat kan ik niet garanderen. We zijn bezig met de aanpassingen van de Inspectie en de Raad voor Accreditatie. Daarna moet de arbeidsomstandighedenregeling aangepast worden en volgt publicatie in de Staatscourant. En er komt straks ook nog een nieuw kabinet tussendoor.”
"Het kan zijn dat de geldigheidsduur beperkt moet worden tot maximaal twee en een half jaar"”
De overgangsregeling is nog even puzzelen, maar Wilders verwacht een zachte landing. “Ik heb eerder beloofd dat certificaathouders hun certificaat met een nog resterende geldigheidsduur behouden, bij invoering van de nieuwe eisen. Dat blijkt inmiddels niet goed te verenigen met de accreditatie-eisen. Het kan dus zijn dat we erop uitkomen dat de geldigheidsduur beperkt moet worden tot bijvoorbeeld maximaal twee en een half jaar.
Niet op kosten jagen
Dit is een nieuw punt dat van invloed is op alle certificatieverplichtingen die SZW heeft. We willen voorkomen dat we mensen die voor een aantal jaar gecertificeerd zijn op onnodige kosten jagen voordat de geldigheidsduur verstrijkt. Maar we moeten hier echt nog verder induiken. In de voorlichting die we in het najaar voor de beroepsgroepen willen organiseren, hopen we meer duidelijkheid te kunnen geven.”
NVVK en reageren op dit artikel
De Nederlandse vereniging voor veiligheidskunde (NVVK) heeft als missie om voor haar leden hét expertisecentrum voor veiligheidsvraagstukken in Nederland te zijn. De leden van de NVVK hebben ondermeer toegang tot een online kennisportal met vakinformatie voor veiligheidsprofessionals. Wilt u naar de NVVK reageren op dit artikel? Mail naar nvvk@veiligheidskunde.nl met als onderwerpregel: Reactie artikel certificeringsschema.
Reactie NVVK
In de schemacommissie wordt de NVVK vertegenwoordigd door André Vuijst en Ronald Frencken. “Vanuit de NVVK denken we dat het goed is dat er nu schot komt in de zaak”, reageert Frencken op dit artikel. “Het is goed dat er een deadline is. Wij hechten vooral aan de kwaliteitseisen aan adviseurs. Dat gebeurt in het nieuwe schema door een instroomeis te stellen van hbo-niveau. En door een gedegen examen waarin de kandidaat laat zien en horen wat zijn of haar algemene Arbokennis is. In praktijkvoorbeelden laat hij bovendien zien dat hij het specifieke vakgebied beheerst. Dat kan via certificatie zoals wettelijk geregeld is, of registratie via de vakvereniging. Beide systemen vullen elkaar aan.”
