Op 14 januari van dit jaar nam het kabinet een advies over van het OMT over mondkapjes. Dat advies luidt: gebruik uitsluitend nog medische (chirurgische) mondneusmaskers van minimaal het type II.
Draag geen stoffen maskers
Het gebruik van de zogenaamde 'maskers voor publiek gebruik' zoals de stoffen maskers, raadt het OMT af. Ook is de draagplicht voor maskers uitgebreid naar situaties waarbij veel mensen aanwezig zijn. Denk aan drukke winkelstraten en markten. Maar het advies geldt ook voor situaties waarbij de 1.5 meter niet te waarborgen is. Dat kan dus ook op de werkplek zijn.
Dit zijn belangrijkste wijzigingen
- In alle drukke publieke binnenruimtes waar meerdere mensen van verschillende huishoudens bijeen zijn, moet iedereen vanaf 13 jaar een medisch mondneusmasker dragen. Ongeacht of er afstand kan worden gehouden. Denk bijvoorbeeld aan, drukke winkelstraten, tijdens sportevenementen, tijdens demonstraties en op drukke markten.
- Het dragen van (stoffen) maskers wordt afgeraden.
Maar er is sprake van nog een uitbreiding in het advies. Ook wanneer iemand zit, luidt het advies om continu een masker te dragen. Uitgezonderd uiteraard tijdens eten en drinken. Het gaat hierbij bijvoorbeeld om de situaties in:
- het onderwijs:
- bij evenementen binnen;
- in de horeca;
- bij culturele instellingen;
- in bedrijven en kantoorruimtes; behalve als er een beperkte en vaste bezetting is en als de ventilatie volgens de norm is;
- bij binnensportruimten, behalve tijdens het sporten.
Het advies voor kwetsbare groepen
Voor kwetsbare personen geldt, net als voor anderen, het advies om een medisch mondneusmasker (chirurgisch mondneusmasker, minimaal type II) te dragen.
Daarnaast is het voor kwetsbare mensen te overwegen om een FFP2 masker te dragen in 'ongecontroleerde situaties', aldus het OMT. Wat zijn dat? 'Gecontroleerde situaties' zijn situaties waarbij sprake is van veel bewegingen, waar de anderhalve meter niet gehandhaafd kan worden, waar aerosolvorming (zingen, schreeuwen) optreedt en waarin er twijfels zijn over de ventilatie in een binnenruimte.
Het FFP2-masker biedt de drager een betere bescherming dan het medisch masker. Maar toch is dit masker minder geschikt voor langdurig gebruik, aldus het OMT. Het advies voor kwetsbaren is om de verblijfsduur in dergelijke situaties zoveel mogelijk te beperken. In ieder geval niet langer dan de geadviseerde draagduur die vermeld staat in de productspecificaties van het masker. Meestal is dat rond de 3 à 4 uur. Ook medische maskers type II en IIR dienen niet langer dan maximaal 4 uur gebruikt te worden.
Gebruik van een FFP2 masker
Het OMT adviseert een FFP2-masker niet als basisbescherming voor de 'algemene bevolking'. Daarvoor volstaat het chirurgisch mondneusmasker, minimaal type II en IIR. Al is er niks op tegen om dit toch gebruiken.
Er zijn echter ook nadelen aan verbonden volgens het OMT. Een FFP2 masker biedt een hogere bescherming tegen uitstoot van partikels in de ruimte en tegen het oplopen van een infectie door de drager. Maar bij langdurig gebruik kunnen klachten als benauwdheid, kortademigheid, vermoeidheid en hoofdpijn optreden.
Een FFP2 masker is daarom zelfs gecontra-indiceerd bij mensen met een longaandoening en bij zwangeren. Waarom kunnen zij deze maskers beter niet gebruiken? De kans is groot dat men het masker sneller af doet als het draagcomfort niet zo goed is. Conform het WHO-advies is het goed dragen van een chirurgisch medisch masker bij langdurig gebruik daarom waarschijnlijk effectiever. Maar het masker moet wel voortdurend correct en goed aansluitend gedragen worden. Daarnaast heeft ieder masker een beperkte draagduur van 3 à 4 uur. De werking ervan zal evenredig teruglopen naarmate de stof meer verzadigd raakt met ademvocht, aldus het OMT.
FFP2 maskers zijn voor consumenten moeilijk verkrijgbaar
In het begin van de pandemie waren mondmaskers moeilijk te krijgen. De vakgroep persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM) van de Vereniging voor Veiligheidskunde (NVVK) heeft een klein marktonderzoek gedaan naar de verkrijgbaarheid van FFP2 maskers voor consumenten. Hierbij zijn voor consumenten bekende verkoopsites beoordeeld. Wat bleek? Van de meer dan 100 te koop aangeboden FFP2 maskers voldoen er maar 2 aan de EUverordening 2016/425 voor PBM en de EUnorm EN 149:2001+A1:2009.
De NVVK Vakgroep PBM denkt dat dit onder andere de volgende oorzaken heeft:
- In maart vorig jaar zijn door de EUcommissie de certificatie-eisen van PBM die beschermen tegen covid-19 versoepeld en kwamen ook de N95 en het Chinese KN95 maskers door de testen heen. Vanaf 1 oktober 2021 is deze versoepeling ingetrokken en mogen deze producten niet meer verhandeld worden. De markt is echter overspoeld met deze maskers, herkenbaar aan bijvoorbeeld de aanduiding KN95/FFP2 op het masker. Maar ook aan de bevestiging van het masker aan het oor. Het echte FFP2 masker heeft een bevestiging achter het hoofd. Voor de consument gemakkelijk herkenbaar dus.
- De kennis over maskers is heel beperkt bij inkopers en op dit moment worden de KN95/FFP2 tegen dumpprijzen verkocht.
- De consumenten kennen niet goed het verschil tussen de KN95/FFP2 maskers die na maart 2021 in de markt kwamen en de maskers die volledig gecertificeerd zijn en voldoen aan de eisen (norm).
- Op dit moment is het moeilijk voor de consument om de goede maskers te krijgen die volledig voldoen aan de eisen. A-merken bijvoorbeeld worden vrijwel allemaal via de groothandel verhandeld.
Er ligt dus nog een belangrijke controlerende en toezichthoudende taak voor de Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit (NVWA).
Jos Putman is Hoger Veiligheidskundige (HVK) en lid van de NVVK Vakgroep PBM.
