Voordat je kan beginnen met het uitbannen van risico’s door chemische stoffen, moet je goed in kaart brengen welke risico’s er zijn. "De check of er chemische producten aanwezig zijn, is dan ook een vast onderdeel van een goede Risico Inventarisatie & Evaluatie (RI&E).", zegt veiligheidsdeskundige Edwin Ferdinandus van Toxic. "Voer deze altijd uit samen met een deskundige, zodat je zeker weet dat je geen risico’s over het hoofd ziet."
Zijn er chemisch producten aanwezig? Dan is een wettelijk verplicht stoffenregister het beste startpunt van het beleid, zegt Ferdinandus. Hij adviseert minimaal de volgende stappen voor een effectief stoffenregister:
- Identificeer waar chemische producten worden gebruikt en opgeslagen.
- Registreer basisgegevens zoals productnaam, leverancier en werkplek.
- Verzamel actuele veiligheidsinformatiebladen (SDS-en).
- Documenteer componenten, inclusief CAS-nummers en percentages.
- Registreer classificaties met bijbehorende H-zinnen en pictogrammen.
Kankerverwekkende producten identificeren
"Het identificeren van CMR-stoffen is een vast onderdeel van een stoffenregister, zodat je weet welke producten kankerverwekkend (carcinogeen), mutageen en reprotoxisch zijn. CMR-stoffen herken je aan de H-zinnen in hoofdstuk 3 van het Safety Data Sheet (SDS). H350 voor bewezen en H351 voor verdacht kankerverwekkende stoffen. Mutagene stoffen worden aangegeven met H340 (bewezen) en H341 (verdacht). De reprotoxische stoffen herken je aan de H-zinnen H360 (bewezen), H361 (verdacht) en H362 (via lactatie/borstvoeding)."
In de CLP-verordening staat bij welke stoffen deze H-zinnen horen. "Leveranciers moeten dit vermelden op hun SDS. Helaas doen zij dit niet altijd. Daarbij publiceert het Ministerie van SZW 2x per jaar een lijst met producten die in Nederland ook CMR geclassificeerd zijn. Deze hoeven leveranciers niet te vermelden in hoofdstuk 3."
Het SDS is dus geen volledige bron voor CMR-classificaties, de veiligheidskundige moet zelf nog een controleslag doen. "In ons whitepaper over CMR-stoffen vind je een volledige beschrijving van de stappen die je hiervoor moet zetten."
Prioriteren & blootstelling aan chemische stoffen
"Met het stoffenregister op orde, zien onze veiligheidskundigen vaak dat blootstellingsbeoordelingen ongelofelijk veel tijd kosten", zegt Ferdinandus. "Terwijl een pragmatischere aanpak veel effectiever is. Gooi niet-gebruikte producten weg, faseer CMR-stoffen uit en laat niet-gevaarlijke stoffen buiten beschouwing. Maak onderscheid tussen stoffen die incidenteel en frequent gebruikt worden, en tussen werken in gesloten of open systemen."
Ferdinandus raadt aan om een gratis Excel-format te downloaden om zo zelf een basisrisico-inschatting te doen. "Vervolgens voer je blootstellingsschattingen uit van de meest risicovolle processen met een eenvoudig Tier 1 model. Gebruik alleen waar nodig complexe, meer tijdrovende modellen. Als de schatting te hoog uitvalt, moet je altijd metingen laten uitvoeren. Met deze pragmatische aanpak van blootstellingsberekeningen pak je als veiligheidskundige de risico’s effectief aan en maak je zo snel mogelijk een risico-inschatting voor de medewerkers."
Maatregelen nemen
De meest effectieve beheersmaatregel bij een te hoge blootstelling, legt Ferdinadus uit, kies je volgens de arbeidshygiënische strategie:
- Bronmaatregelen (uitfaseren of vervangen)
- Collectieve maatregelen (zoals afscherming of afzuiging)
- Organisatorische maatregelen (taakroulatie)
- Persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM’s)
"Bij de verschillende maatregelen plaatst zijn wel wat kanttekeningen te plaatsen. Zo wordt ruimteventilatie soms als wondermiddel gezien, maar is plaatselijke ventilatie vaak effectiever wanneer dampen zwaarder zijn dan lucht."
Let wel: voor CMR-producten geldt een vervangingsplicht én een minimaliseringsplicht, legt hij uit. "Indien mogelijk (ook als dit duurder is dan het alternatief), moet je CMR-producten vervangen. Kan je een product écht niet vervangen? Dan moet je dit motiveren én moet de blootstelling niet alleen onder de grenswaarde zijn, maar zo laag mogelijk. Bespreek jouw keuzes altijd met een arbeidshygiënist. Neem dus altijd contact op met een kerndeskundige voordat je maatregelen gaat doorvoeren. Zo weet je zeker dat je de meest effectieve maatregel inzet."
Pragmatisch & effectief
"De jarenlange ervaring van vakdeskundigen zoals Wim van Alphen, Edwin Ferdinandus en Marjan Demmer legt een mooie brug tussen wetgeving, theorie en praktijk. Want alleen een goed uitvoerbaar veiligheidsbeleid met een heldere vertaling naar de werkvloer, zorgt ook daadwerkelijk voor meer veiligheid op de werkvloer. Zo werken we samen aan een wereld waarin werk geen leven meer kost."
Dit artikel is gesponsord door SDU.
